Buổi tọa đàm "Thị trường vật liệu xây dựng - những điểm nghẽn và giải pháp" diễn ra ngày 10/6 tại Hà Nội do Viện Vật liệu xây dựng và Công ty cổ phần Eurowindow cùng 8 hội - hiệp hội nghề nghiệp liên quan đồng tổ chức đã phản ánh thực trạng khó khăn và đề xuất, kiến nghị giải pháp để tháo gỡ "nút thắt" trong lĩnh vực này.

Cụ thể, 8 hội - hiệp hội bao gồm Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam, Hiệp hội Xi măng Việt Nam, Hội Bê tông Việt Nam, Hiệp hội Thép Việt Nam, Hiệp hội Gốm sứ Xây dựng Việt Nam, Hiệp hội Kính và Thủy tinh Việt Nam, Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam và Hội Khoa học Kỹ thuật Cầu đường Việt Nam cùng đánh giá về tình hình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm vật liệu xây dựng. Đồng thời, trao đổi, phân tích đa chiều về những điểm nghẽn và giải pháp khơi thông thị trường tiêu thụ vật liệu xât dựng trong thời gian tới.

Các chuyên gia cho rằng, thị trường bất động sản đóng băng, doanh nghiệp thiếu vốn, dân thiếu việc làm, lãi suất ngân hàng cao, thuế cao so với điều kiện thực tế khiến thị trường vật liệu xây dựng hầu như ngưng trệ.

Tồn kho gốm sứ, xi măng, kính xây dựng tăng cao

Theo Chủ tịch Hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam Đinh Quang Huy, sản lượng sản xuất của các doanh nghiệp gốm sứ hiện chỉ duy trì 50 - 60% so với công suất thiết kế, song vẫn tồn kho 18 - 20% sản phẩm không tiêu thụ được.

Tình hình sản xuất, kinh doanh các doanh nghiệp gốm sứ xây dựng trong nước từ năm 2021 đến nay đã sụt giảm 30 - 35%. Đặc biệt, năm 2022 và quý I/2023, thị trường gốm sứ xây dựng hầu như đóng băng, tê liệt cả trong sản xuất và lưu thông.

"Thị trường bất động sản đóng băng, doanh nghiệp thiếu vốn, dân thiếu việc làm, lãi suất ngân hàng cao, thuế cao so với điều kiện thực tế nên thị trường vật liệu xây dựng hầu như ngưng trệ. Nếu điều này không được tháo gỡ nguy cơ phá sản của một lượng đáng kể doanh nghiệp gốm sứ xây dựng là hiện hữu" - ông Huy phân tích.

Cùng đó, ông Đình Quốc Thái - Tổng Thư ký Hiệp hội Thép Việt Nam phản ánh, trong những năm gần đây, thị trường nguyên vật liệu thép toàn cầu biến động tăng giảm thất thường. Trong những tháng đầu năm, các đơn vị đã điều chỉnh giá bán thép xây dựng 3 lần với tần suất giảm một lần/ tuần, nhưng sức tiêu thụ của thị trường vẫn rất yếu.

Tương tự, ngành kính xây dựng cũng có "điểm nghẽn" từ năm 2020 - 2021, ước tính có khoảng 80% các đơn vị gia công, lắp đặt kính tạm dừng sản xuất, kinh doanh; doanh thu toàn ngành giảm 50 - 70% so với cùng kỳ các năm trước. Từ tháng 4/2022, thị trường bất động sản suy giảm nghiêm trọng khiến nhu cầu các sản phẩm kính xây dựng sụt giảm tới mức rất thấp.

Trong khi đó, vật liệu xây dựng kết cấu nền, móng đường giao thông lại đang ở tình trạng “không có để phát triển”.

Theo PGS.TS Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật cầu đường Việt Nam, hiện lượng mỏ có thể khai thác, sử dụng làm vật liệu đất đắp nền đường chỉ đáp ứng được khoảng 1/6 nhu cầu. Đặc biệt là tại các đoạn tuyến đi qua vùng đồng bằng, khối lượng vật liệu đất (cát) xử lý nền móng cần cung ứng rất lớn.

Ông Lương Đức Long, Tổng thư ký Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA) cho hay, tiêu thụ xi măng 5 tháng đầu năm 2023 đã giảm 20% so với cùng kỳ do nhu cầu thị trường sụt giảm rất mạnh, bao gồm cả nội địa lẫn xuất khẩu.

Chỉ ra nguyên nhân khiến xi măng khó tiêu thụ, ông Long nói, điểm nghẽn lớn nhất là sự  nghẽn đầu ra, trong đó có sự tắc nghẽn trong xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở công nhân; Chi phí đầu vào và logistic tăng làm giảm sức cạnh tranh. Ngoài ra, thuế xuất khẩu clinker tăng thêm 5% từ đầu năm nay cũng một phần giảm sản lượng xuất khẩu.

Ngành thép cũng không khá hơn. Nhu cầu thép yếu tại hầu hết các khu vực trên thế giới và tâm lý tiêu cực đã tác động đến giá bán thép thành phẩm.

Hơn một năm qua, các doanh nghiệp ngành thép cũng vật lộn với khó khăn, lợi nhuận sụt giảm. Cụ thể, sản xuất thép thô 4 tháng đạt 5,998 triệu tấn, giảm 22% so với cùng kỳ năm 2022; Tiêu thụ đạt 6,142 triệu tấn, giảm 18% so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu thép thô giảm 78% so với cùng kỳ 2022 với sản lượng xuất khẩu là 518.000 tấn.

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), riêng tháng 04/2023, các đơn vị đã điều chỉnh giá bán thép xây dựng 3 lần, với tần suất giảm 01 lần/01 tuần, nhưng sức tiêu thụ của thị trường vẫn rất yếu

Kiến nghị nhiều giải pháp

Để giải quyết khó khăn, lãnh đạo các Hội, Hiệp hội về vật liệu xây dựng cho rằng, cần đẩy mạnh đầu tư công để đạt 95-100% của kế hoạch năm 2023; đồng thời, chú trọng khơi thông dòng vốn cho bất động sản, nhất là bất động sản công nghiệp, nhà ở và khẩn trương đơn giản thủ tục cho gói 120.000 tỷ để dân được vay vốn kịp thời.
Đồng thời, đề nghị sớm giảm thuế VAT 2% đến năm 2024; giảm thuế 

Mục đích để doanh nghiệp có dòng vốn hoạt động, trong điều kiện dù giá bán sản phẩm có thể thấp nhưng doanh nghiệp vẫn bảo toàn được vốn đủ điều kiện tiếp tục vay. Giảm thuế đất hết năm 2023, và cho nợ thuế đất hết năm 2024.

Đề xuất giãn, giảm các loại thuế liên quan đến doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp. Xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp để người lao động có thể mua được nhà ở xã hội, qua đó phát triển thị trường nhà ở xã hội theo định hướng lâu dài và bền vững.

Ngành xi măng đề xuất  giảm/tạm hoãn tăng thuế xuất khẩu clinker (Áp dụng mức 5%). Ông Lương Đức Long - Tổng thư ký Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA) kiến nghị, phải đẩy nhanh xây dựng nhà ở, nhà công nghiệp, đô thị, nhà ở xã hội, nhà ở công nhân; Tích cực sử dụng xi măng trong xây dựng đường giao thông..

Tiếp tục thúc đẩy việc giải ngân, triển khai các dự án đầu tư công mạnh mẽ để tạo động lực và nguồn việc phát triển cho ngành xây dựng và thị trường vật liệu xây dựng.
Đại diện VSA cũng kiến nghị Bộ Tài chính điều chỉnh thuế VAT cho các sản phẩm thép từ 10% xuống 8%. Bên cạnh đó, xem xét hạ lãi suất và ưu tiên cho vay với lãi suất ưu đãi đối với doanh nghiệp sản xuất...

Nguồn: Tạp chí Thương Trường