Hướng dẫn doanh nghiệp khai báo theo mục đích xuất khẩu

Tổng cục Hải quan ban hành văn bản hỏa tốc số 1584/TCHQ-GSQL gửi Cục Hải quan Lào Cai, đồng thời gửi các cục hải quan tỉnh, thành phố chỉ đạo chi cục hải quan hướng dẫn doanh nghiệp khai báo rõ mục đích xuất khẩu đối với mặt hàng tinh dầu quế khi thực hiện xuất khẩu.

Tổng cục Hải quan nêu: Bộ Y tế có công văn số 1757/BYT-QLD ngày 7/4/2024, số 1371/BYT-QLD ngày 22/3/2024 đề nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp. Theo đó, Bộ Y tế hướng dẫn: “Việc xuất khẩu sản phẩm tinh dầu quế với mục đích nào là nhu cầu của doanh nghiệp và do doanh nghiệp tự xác định. Hiện nay, việc xuất khẩu sản phẩm tinh dầu quế phục vụ mục đích thực phẩm, đồ uống, cây gia vị thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế chỉ quản lý đối với việc xuất khẩu, nhập khẩu dược liệu; chất chiết xuất từ dược liệu; tinh dầu với mục đích làm thuốc, phụ gia thực phẩm và mỹ phẩm….”.

Căn cứ ý kiến của Bộ Y tế, Tổng cục Hải quan yêu cầu Cục Hải quan Lào Cai chỉ đạo các chi cục hải quan hướng dẫn doanh nghiệp khai báo rõ mục đích xuất khẩu đối với mặt hàng tinh dầu quế khi thực hiện xuất khẩu, cụ thể: trường hợp doanh nghiệp khai báo mặt hàng tinh dầu quế xuất khẩu để làm dược liệu thì thực hiện theo quy định của pháp luật dược.

Trường hợp doanh nghiệp khai báo tinh dầu quế xuất khẩu làm thực phẩm, phụ gia thực phẩm, mỹ phẩm hoặc mục đích khác thì đối chiếu quy định của pháp luật an toàn thực phẩm và các lĩnh vực liên quan để xác định chính sách quản lý tương ứng và giải quyết thủ tục theo quy định.

Trường hợp phát sinh vướng mắc, khó khăn vượt thẩm quyền thì báo cáo Tổng cục Hải quan để được hướng dẫn, chỉ đạo kịp thời.

Cần tháo gỡ từ chính sách quản lý chuyên ngành

Cũng liên quan đến vấn đề này, Tổng cục Hải quan có văn bản gửi Bộ Y tế đề nghị làm rõ chính sách quản lý đối với mặt hàng tinh dầu xuất khẩu có tính lưỡng dụng (có thể sử dụng làm nguyên liệu làm thuốc hoặc mục đích khác).

Theo Tổng cục Hải quan, mặt hàng “tinh dầu quế” là các mặt hàng thuộc danh mục dược liệu ban hành kèm theo Thông tư số 48/2018/TT-BYT ngày 28/12/2018 của Bộ Y tế (chưa được bãi bỏ tại Thông tư số 03/2021/TT-BYT ngày 4/3/2021 của Bộ Y tế).

Tại Điều 2 Thông tư số 03/2021/TT-BYT quy định: trường hợp hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu quy định tại Phụ lục ban hành kèm theo Thông tư này được sử dụng với mục đích làm thuốc và nguyên liệu làm thuốc thì thực hiện theo các quy định của văn bản quy phạm pháp luật về dược (nguyên tắc này không được quy định tại Thông tư 48/2018/TT-BYT).

Như vậy, căn cứ các quy định trên thì các mặt hàng thuộc danh mục ban hành kèm theo Thông tư số 48/2018/TT-BYT thì quản lý theo pháp luật dược, các mặt hàng thuộc danh mục ban hành kèm theo Thông tư số 03/2021/TT-BYT thì quản lý theo mục đích (dược hoặc các lĩnh vực khác liên quan, cụ thể là mặt hàng thuộc Thông tư số 03/2021/TT-BYT nếu khai báo mục đích làm dược liệu thì vẫn quản lý theo pháp luật về dược).

Và nguyên tắc này đã được Cục Quản lý y dược Cổ truyền (Bộ Y tế) khẳng định tại các văn bản: công văn số 1112/YHCT-QLD ngày 26/9/2022; công văn số 1614/YDCT- QLD ngày 11/10/2023; công văn 1971/YDCT-QLD ngày 4/12/2023 trả lời Công ty TNHH một thành viên Triều Dương; Công văn số 246/YDCT-QLD ngày 01/02/2024 trả lời Công ty TNHH quốc tế ANBIO.

Như vậy, Tổng cục Hải quan thấy có sự không thống nhất giữa văn bản của Bộ Y tế (công văn 1371/BYT-QLD) với các công văn nêu trên của Cục Y dược Cổ truyền và quy định tại 48/2018/TT-BYT, số 03/2021/TT-BYT về việc xuất khẩu mặt hàng tinh dầu quế nói riêng và xuất khẩu, nhập khẩu mặt hàng thuộc danh mục dược liệu quy định tại Thông tư 48/2018/TT-BYT có tính chất lưỡng dụng.

Để cơ quan Hải quan, doanh nghiệp thống nhất thực hiện, Tổng cục Hải quan đề nghị Bộ Y tế có hướng dẫn thống nhất về vấn đề trên, đảm bảo việc thực thi đúng quy định của pháp luật.

Trước mắt, để tháo gỡ vướng mắc kịp thời cho doanh nghiệp, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu đối với mặt hàng tinh dầu quế, Tổng cục Hải quan đã có văn bản hướng dẫn cục hải quan các tỉnh, thành phố thực hiện.

Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan cũng nêu, tại điểm a khoản 1 Điều 92 Nghị định số 54/2017/NĐ-CP ngày 8/5/2017 của Chính phủ quy định đối với giấy tờ chuyên ngành mà cơ sở kinh doanh dược, tổ chức, cá nhân cần xuất trình và nộp khi thông quan xuất khẩu, nhập khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc quy định:

“Ngoài các giấy tờ phải nộp, xuất trình theo quy định của pháp luật về hải quan, cơ sở kinh doanh dược, tổ chức, cá nhân phải xuất trình và nộp các giấy tờ sau khi thông quan xuất khẩu, nhập khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc:

1. Thông quan xuất khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc:

a) Xuất trình bản chính hoặc bản sao có chứng thực và nộp bản sao có đóng dấu xác nhận của cơ sở xuất khẩu giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược của cơ sở xuất khẩu đối với trường hợp cơ sở xuất khẩu là cơ sở kinh doanh dược;…”

Nội dung quy định trên dẫn tới có 2 cách hiểu. Thứ nhất, cơ sở xuất khẩu là cơ sở kinh doanh dược thì khi xuất khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc phải xuất trình giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược cơ quan hải quan, trường hợp các cơ sở xuất khẩu không phải là cơ sở kinh doanh dược thì xuất khẩu bình thường (không yêu cầu đáp ứng điều kiện gì).

Thứ hai, chỉ có cơ sở kinh doanh dược thì mới được xuất khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc.

Do vậy, Tổng cục Hải quan cũng đề nghị Bộ Y tế có ý kiến cụ thể đối với trường hợp cơ sở xuất khẩu không phải là cơ sở kinh doanh dược thì có được xuất khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc hay không.